Straż Miejska m. st. Warszawy została utworzona na mocy zarządzenia Prezydenta Miasta Stołecznego Warszawy Nr 10/91 z dnia 24 maja 1991 r. w sprawie powołania i nadania statutu Straży Miejskiej Miasta Stołecznego Warszawy.
Straż wykonuje zadania z zakresu ochrony porządku publicznego na obszarze m.st. Warszawy i działa całodobowo.
Gospodarka finansowa Straży Miejskiej m. st. Warszawy prowadzona jest na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009r. – o finansach publicznych (Dz.U.2023 poz. 1270, ze zm.).
Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi organizację i działanie straży gminnych (miejskich) są ustawy, rozporządzenia oraz uchwały.
Zadania straży miejskiej oraz uprawnienia funkcjonariuszy reguluje również szereg innych powszechnie obowiązujących aktów prawnych, w tym m.in.:
1) ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz.U.2021 poz. 1763),
2) ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U.2022 poz. 2151 ze zm.),
3) ustawa z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (Dz.U.2022 poz. 1124 ze zm.),
4) ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U.2023 poz. 165, ze zm.),
5) ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz.U.2022 poz. 2556, ze zm.),
6) ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U.2023 poz. 1469, ze zm.),
7) ustawa z dnia 24 maja 2013r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz.U.2023 poz. 202, ze zm.),
8) ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, (Dz.U.2023 poz. 1047, ze zm.);.
Na podstawie nowelizacji ustawy Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie dnia 30 kwietnia 2014 r. w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych (Dz. U.2013 r.1383 j.t. z późn. zm.) po art. 10a dodany został art. 10b. Informuje on, że w celu wykonywania zadań w zakresie kontroli ruchu drogowego, o których mowa w art. 129b ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, straż może prowadzić wyszukiwania informacji za pośrednictwem Krajowego Punktu Kontaktowego, na zasadach określonych w art. 80k–80r tej ustawy.
Krajowy Punkt Kontaktowy działa przy centralnej ewidencji pojazdów i prowadzony jest przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Jego zadaniem jest wymiana informacji z krajowymi punktami kontaktowymi innych państw członkowskich Unii Europejskiej, w zakresie danych dotyczących pojazdów, podczas kierowania którymi popełniono naruszenie, oraz danych dotyczących właścicieli lub posiadaczy tych pojazdów. Zadaniem Krajowego Punktu Kontaktowego jest również przekazywanie danych o pojazdach i ich właścicielach i posiadaczach, uzyskanych od innych państw członkowskich Unii Europejskiej, uprawnionym krajowym podmiotom, posiadającym kompetencje w zakresie kontroli ruchu drogowego m.in. strażom gminnym (miejskim).
Uchwały, na których opiera swoją działalność stołeczna Straż Miejska to:
1) Uchwała Nr VI/59/2007 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 2 marca 2007 roku w sprawie nadania Regulaminu Straży Miejskiej m. st. Warszawy (ze zm.),
2) Uchwała Nr IX/158/2011 Rady miasta stołecznego Warszawy z dnia 10 lutego 2011 roku w sprawie nadania Statutu Straży Miejskiej m. st. Warszawy.
Strażnik miejski wykonując zadania ma prawo do:
1) udzielania pouczeń, zwracania uwagi, ostrzegania lub stosowania innych środków oddziaływania wychowawczego;
2) legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości;
3) ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji;
4) dokonywania kontroli osobistej, przeglądania zawartości podręcznych bagaży osoby w przypadku istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub w związku z wykonywaniem czynności określonych w pkt 3 - na zasadach i w sposób określony w art. 12 ust.1c-1m ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych;
5) dokonywania sprawdzenia prewencyjnego osób doprowadzanych, o których mowa w art. 11 ust. 1 pkt 7 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych, w celu ochrony przed bezprawnymi zamachami na życie lub zdrowie osób lub mienie, a także w celu ochrony przed nieuprawnionymi działaniami skutkującymi zagrożeniem życia lub zdrowia;
6) nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia;
7) dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych - w trybie i zakresie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia;
8) usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonych w przepisach o ruchu drogowym;
9) wydawania osobom poleceń określonego zachowania się w granicach niezbędnych do wykonywania czynności określonych w pkt 1-8;
10) żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych;
11) zwracania się, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji.
